Birinci olarak ay başında İngiltere’de görülen maymun çiçeği virüsünün ilerleyen günlerde çeşitli Avrupa ülkeleri ve ABD’ye yayılması, dünyada telaşları artırıyor.
BİRİNCİ SEFER 1970’TE KONGO’DA ORTAYA ÇIKTI
Tarihte birinci olarak 1958’de maymunda bulunan virüs, beşerler ortasında birinci sefer 1970’te Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde kayıtlara geçti. Kısa vakitte 11 Afrika ülkesine sıçrayan virüs, Afrika’nın dışında birinci olarak 2003’te ABD’de yayıldı. Daha sonra 2018’de İngiltere ve İsrail, 2019’da Singapur ve 2021’de ABD’de, Afrika’ya seyahat eden birtakım bireylerde maymun çiçeği virüsüne rastlandı.
DAHA ÇOK AFRİKA’DA TESİRLİ
Şimdiye kadar en çok Afrika’da tesirli olan virüs, 2017’de Nijerya’da en büyük salgına yol açarken ülkede 200 kişi virüse yakalandı ve hadiselerin yüzde 3’ü hayatını kaybetti. Endemik bir virüsün neden olduğu az hastalıklardan biri olarak bilinen maymun çiçeği, Kongo ve Batı Afrika çeşidi olmak üzere ikiye ayrılıyor. Virüsün Kongo tipinin yüzde 10’a kadar mevt riski bulunurken Batı Afrika cinsinin ise her 2 hadiseden birinde yüzde 1 vefat oranına sahip olduğu biliniyor.
BELİRTİLERİ NELER?
Ekseriyetle hayvandan beşere ve nadiren beşerden beşere yakın temasla bulaşan virüs, bedende yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara yol açabiliyor. Maymun çiçeğinin belirtileri, yüzde başlayan ve bedenin geri kalanına yayılan ateş, baş ağrısı, deri döküntüleri, şişlikler, sırt ağrısı, kas ağrısı ve halsizlik halinde ortaya çıkıyor. Çok kaşıntılı olabilen döküntü değişip bir kabuk oluşturuyor ve farklı kademelerden geçtikten sonra düşüyor. Yaraları bedende iz bırakabiliyor.
NASIL BULAŞIYOR?
Virüs, maymun çiçeğine yakalanmış öteki bir bireyle yakın temas halinde yayılabiliyor. Virüs bedene deri sıyrıkları, teneffüs yolu, gözler, burun yahut ağız yoluyla girebiliyor. Cinsel bağlantı sırasında direkt temas yoluyla da bulaşabiliyor. Virüs ayrıyeten bulaştığı maymunlar, sıçanlar ve sincaplar üzere hayvanlar ya da yatak kadrosu ve giysi üzere objelere temas yoluyla yayılabiliyor.
BİRÇOK ÜLKEDE GÖRÜLMEYE BAŞLANDI
En son Kasım 2021’de ABD’de görülmesinin akabinde aylar sonra yine Afrika dışına çıkan maymun çiçeği virüsü birinci olarak 7 Mayıs’ta İngiltere’de, bundan evvel Nijerya’ya seyahat etmiş bir şahısta tespit edildi. İlerleyen günlerde ülkedeki maymun çiçeği olayları artarken 18 Mayıs prestijiyle toplam hadise sayısı 9’a çıktı. İngiltere Sıhhat Güvenliği Ajansı (UKHSA), yeni olayların virüsün endemik olduğu bir ülkeyle rastgele bir seyahat teması olmadığını, bu nedenle bulaşma yoluyla bireylerin enfekte olmasının mümkün olduğunu bildirdi. UKHSA, yeni olaylardan birinin başşehir Londra’da, başkasının ise ülkenin güney doğusunda tespit edildiğini açıkladı.
Ajans, son maymun çiçeği virüsü hadiselerinin yüklü olarak eşcinsel ve biseksüel bireyler ortasında olduğunu ve yeni olayların daha evvel teyit edilmişlerle ilişkisi olmadığı bilgisini paylaştı.
EŞCİNSELLER ORTASINDA CİNSEL ALAKA YOLUYLA BULAŞTIĞI ÖNE SÜRÜLDÜ
İngiltere’nin akabinde virüsün yayıldığı İspanya’da Sıhhat Bakanlığı datalarına nazaran mevcut durumda 7 mutlaklaşmış, 24 de kuşkulu maymun çiçeği hadisesi bulunuyor. Olayların hepsi Madrid’de görülürken sıhhat durumlarının uyguna yanlışsız gittiği kaydedildi. Uzmanlar, hadiselerin çoğunluğunun eşcinseller ortasında cinsel münasebet yoluyla bulaştığı bilgisini verdi. Portekiz’de ise Sıhhat Bakanlığı 17 Mayıs’ta, 5 bireyde maymun çiçeği virüsü görüldüğünü duyurdu.
Maymun çiçeğinin yayıldığı bir başka Avrupa ülkesi İtalya’da birinci olayın İspanya’dan gelen bir şahısta tespit edildiği bildirildi. İtalyan basınındaki haberlere nazaran, İspanya’nın Kanarya Adaları’ndan Roma’ya gelen bir şahısta maymun çiçeği virüsüne rastlandı. İtalya Yüksek Sıhhat Enstitüsünün (ISS) maymun çiçeği virüsüyle alakalı İtalya’daki durumu takip gayeli uzmanlardan oluşan özel bir vazife gücü oluşturduğu belirtildi. Maymun çiçeği virüsünün kıtada en son görüldüğü ülke ise İsveç oldu. Başşehir Stokholm’de virüsün bulaştığı bir kişinin hastaneye yatırıldığı ve durumunun uygun olduğu açıklandı. Olayın hangi nedenle virüs kaptığı ise şimdi bilinmiyor.
Avrupa’nın dışında virüs, Amerika kıtasında ABD ve Kanada’da görüldü. Kanada hükümetinden dün yapılan açıklamada, ülkenin Montreal bölgesinde 17 kuşkulu olay olduğu kaydedildi. Bu ülkede de araştırmacılar, kuşkulu hadiselerden kimilerine virüsün eşcinsel alaka yoluyla bulaştığı ihtimali üzerinde durulduğu bilgisini paylaştı. ABD’nin Massachusetts eyaletine bağlı Halk Sıhhati Ünitesi de 18 Mayıs’ta, Kanada’ya seyahat eden bir kişinin enfekte olduğu açıklamasını yaptı.
ÇİÇEK AŞISI VİRÜSE KARŞI YÜZDE 85’E KADAR TESİRLİ
Maymun çiçeği hadiselerinin öteki ülkelere yayılarak global salgına dönüşme ihtimali tartışılırken, virüsün vefat riskine karşı tesirli bir aşının olup olmadığı da merak ediliyor. Bahse ait İngiltere Sıhhat Güvenliği Ajansı, maymun çiçeği virüsü için özel bir aşı olmadığını, fakat çiçek hastalığı aşısının bir ölçü muhafaza sağladığını belirterek, muhtaçlık duyulanlara aşının teklif edildiği bilgisini paylaştı. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) bilgileri de çiçek hastalığını yok etmek için kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsü hastalığına karşı da yüzde 85’e kadar tesirli olduğunu gösteriyor.