Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Firdevs Aksoy, çabucak hemen tüm insan hadiselerine köpek ısırığı neden olduğu için farkındalık artırılarak ve aşı yapılarak kuduz ölümlerinin önlenebileceğini bildirdi.
Aksoy, “Dünya Kuduz Günü” hasebiyle yaptığı yazılı açıklamada, kuduzun önlenebilir bir hastalık olmasına karşın Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) bilgilerine nazaran her yıl yaklaşık 59 bin kişinin kuduzdan öldüğünü, bu ölümlerin yüzde 40’ının Asya ve Afrika’da yaşayan çocuklarda görüldüğünü belirtti.
Kuduzun, yabani ve evcil göğüslü hayvanlarda görülebildiğine işaret eden Aksoy, dünya genelinde çabucak hemen tüm insan olaylarına köpek ısırıklarının neden olduğunu, hastalığın ayrıyeten bütünlüğü bozulmuş deri yahut mukozalardan enfekte olmuş hayvanın salyasıyla da bulaşabildiğini aktardı.
Aksoy, kuduz hayvanın huyunda yahut hareketlerinde değişiklik, korkaklık, sonluluk, saldırganlık ve ısırma isteği bulunduğunun altını çizerek, bedeninde felçler, yutma zahmeti, salya akması ve kasılmalar görülebildiğini, bu belirtileri gösteren hayvanlardan uzak durulması, vilayet, ilçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine haber verilmesi gerektiğini anlattı.
Kuduzun insan ısırıkları ile bulaşmadığını fakat kuduz hastalığı olan insanların ısırıklarında bu riskin olduğuna dikkati çeken Aksoy, şu değerlendirmede bulundu:
“İnsanlara ve hayvanlara, çoklukla tükürük ve ısırıklar yahut çizikler yoluyla yayılır. Enfekte hayvanların tükürüğünün insan mukozası yahut taze cilt yaraları ile direkt temas etmesiyle bulaşma görülür. Az de olsa virüs içeren aerosollerin solunması, enfekte organların nakli, enfekte hayvanların çiğ et yahut sütünün tüketilmesi yoluyla da insanlara bulaşma görülür. Bulaştan sonra kuduzun ortaya çıkış müddetinde değişkenlik olabilir. Bu mühlet, virüs girişinin yeri ve viral yük üzere faktörlere bağlı olarak 1 hafta ile 1 yıl ortasında değişebilir.”
Kuduzun birinci bulgularının yara bölgesinde ağrı ve olağandışı yahut açıklanamayan karıncalanma, iğnelenme yahut yanma hissi olduğuna işaret eden Aksoy, “Virüs, merkezi hudut sistemine yayıldıkça beyin ve omurilikte ilerleyici ve ölümcül hasar gelişir. Bu durum neredeyse yüzde 100 ölümcüldür. Teşhis araçları halihazırda kuduz enfeksiyonunu tespit etmek için uygun değildir ve teşhis koymak güç olabilir. Teşhis, çoğunlukla mevt sonrası otopsi ile yapılan doku incelemeleri ile konulabilir. Günümüzde hastalığın direkt tesirli bir tedavisi de yoktur.” sözlerini kullandı.
“Hastalığı önlemek dışında elimizde bir silah olmadığı unutulmamalıdır”
Aksoy, kuduzdan korunmada en faal prosedürün köpek ve kedilerin her yıl aşılanmasıyla hastalığın insanlara bulaşmasının engellenmesi olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Köpek ısırıkları çabucak hemen tüm insan hadiselerine neden olduğu için bu mevzudaki farkındalığı artırarak ve aşı yaparak kuduz vefatlarını önleyebiliriz. Günümüzde insanların, köpek kaynaklı kuduzdan ölmesini önleyecek aşılar ve teknolojiler mevcuttur. DSÖ farklı kuruluşlar ile 2015 yılında, birinci defa bir stratejik aksiyon planı başlatmış ve 2030 yılına kadar köpek bağlı kuduz riskini ortadan kaldırmaya yönelik global hareket planını uygulamaya geçirmiştir.”
Kuduz virüsüyle riskli temas oluşması durumunda çabucak tedaviye başlamanın hastalığı ve vefatı önleyebileceğine dikkati çeken Aksoy, yaranın çabucak sabun, deterjan ve suyla yıkanması, süratle bir sıhhat kuruluşuna başvurulması gerektiğini aktardı.
Aksoy, tabibin aşı kararı vermesi halinde belirlenen tarihlerde kesinlikle yapılması ve aşı serisinin tamamlanması gerektiğinin altını çizdi.
Mümkünse ısıran hayvanın inançlı formda 10 gün boyunca kapalı ve müşahede altında tutulması gerektiğini belirten Aksoy, bu müddet sonunda doktorun aşılamanın devamına ya da durdurulmasına karar verebileceğini kaydetti.
Aksoy, kuduz kuşkulu temas durumunda, gerektiğinde aşı ve kuduz antiserumu uygulamalarının hayat kurtarıcı olduğuna da dikkati çekerek, “Hastalığı önlemek dışında elimizde bir silah olmadığı unutulmamalıdır.” tabirlerini kullandı.