MEHMET KEMAL FİRİK/MEHMET ŞAH YILMAZ – Kıbrıs‘ı İngiliz sömürge yönetiminin başlangıcından itibaren Yunanistan’a bağlama hayalleri kuran Rumlar, Ada’nın asli ögesi Türklere karşı 1958’den1974’e kadar toplu katliamlar gerçekleştirerek 20. yüzyılda Akdeniz’de bir insanlık trajedisine imza attı.
Anadolu Ajansının (AA) Cumhuriyet’in 100. yıl dönümü hasebiyle hazırladığı belge haberler kapsamında bu haberde, Kıbrıs‘ta İngiliz sömürge yönetiminin (1878-1960) son periyoduna denk gelen 1958 yılında başlayan ve Türkiye’nin 1974 yılında gerçekleştirdiği Kıbrıs Barış Harekatı’na kadar olan müddette Türklere karşı mezalimleri ve öncesi süreç derlendi.
Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanması emelini içeren Enosis Planı, İngiliz sömürge yönetiminde Rumlar tarafından 1930’lu yıllarda dillendirilmeye başlandı.
Yunanistan’da eğitim alarak 1954’te Kıbrıs’a çıkan Yeoryos Grivas önderliğinde bir yıl sonra EOKA terör örgütünün kurulduğu ilan edildi.
İlk etapta İngilizlere karşı çatışmalara giren aşırılık yanlısı Rumlar ve EOKA örgütü, İngiliz sömürge yönetiminin son yılları olan 1958 prestijiyle Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanması yolunda mani gördükleri Türklere yönelik toplu katliamlara yöneldi.
Rumlar, Kıbrıs Türklerine yönelik 1958 yılında Sinde, Atlılar, Amayi, Üç Şehitler ve Goşşi katliamlarını gerçekleştirdi ve kurbanların tamamına yakını kimlik tespitleri yapılmadan toplu mezarlara gömüldü.
İngiltere’nin, Zürih ve Londra mutabakatları sonrası Kıbrıs’ta 2 hâkim askeri üs alarak Ada’nın bağımsızlığını kabul etmesi ve idareyi Rumlar ile Türklerin ortaklaşa kurdukları “Kıbrıs Cumhuriyeti”ne bırakmasının akabinde, Rum devlet yetkililerinin de takviyesiyle terör örgütü EOKA, Türkleri idareden dışlamak için planlarını devreye soktu.
Dönemin Cumhurbaşkanı Başpiskopos III. Makarios başta olmak üzere Rum liderliği ile Yunan subaylarca hazırlanan Akritas Planı, Yunan ordusu subaylarıyla zımnî muahede yapılarak 1963 yılında hazırlandı.
Plan, “Kıbrıs Cumhuriyeti”nden Türkleri silah zoruyla uzaklaştırmak, daha sonra da Türklere yönelik etnik paklık yaparak Ada’yı Yunanistan’a bağlamayı” hedefliyordu.
Planın tıpkı yıl uygulanmaya konulmasıyla birlikte devletten takviye alan EOKA terör örgütü, Türklere yönelik toplu katliamlara yöneldi.
Rum çeteler, 21 Aralık 1963’te Kıbrıs Türklerine karşı başlattığı silahlı ataklar “Kanlı Noel” olarak isimlendirilirken, bu taarruzlar, Ada’daki Türklere yönelik ikinci dalga toplu katliamlar oldu. Bu tıpkı vakitte toplumlar ortası çatışmaların da başlangıcını teşkil etti.
“Kanlı Noel” kapsamında Rumlar, EOKA terör örgütü öncülüğünde Kumsal, Ayvasıl ve Küçük Kaymaklı hücumlarında onlarca Kıbrıs Türkü’nü öldürdü.
EOKA’lı teröristler, birinci büyük katliamını Lefkoşa’da bulunan Ayvasıl köyündeki Kıbrıs Türklerine karşı 23 Aralık 1963’te gerçekleştirdi.
Bu köyde esir alınan 21 Kıbrıs Türkü, elleri bağlandıktan sonra katledildi ve toplu mezara konuldu.
Rum çeteleri, 24 Aralık 1963’te Lefkoşa’nın Kumsal bölgesindeki hücumlarına devam ederken, Kıbrıs’taki Türk Alayı’nda tabip olan Binbaşı Nihat İlhan’ın eşi ile 3 çocuğunu da barbarca katletti.
Erenköy ve etrafındaki Türk köylerini savunan üniversite öğrencileri ve Türk Direnç Teşkilatı (TMT) direnişçilerine karşı toplu katliam teşebbüsü deneyen EOKA önderi Yeoryos Grivas komutasındaki çeteler, Türk Hava Kuvvetleri’nin müdahalesi ile durduruldu.
Limasol, Gazimağusa ile Ağrotur ve Dikelya katliamlarını 1964’te işleyen Rumlar, 1967’de terörist elebaşı Grivas idaresinde Geçitkale ve Boğaziçi köylerinde ortalarında bayan ve çocukların da bulunduğu 26 Türkü katlederek toplu mezarlara koydu.
Yunanistan’da iktidara gelen askeri cuntanın III. Makarios’a Enosis’i uygulama konusunda baskılarına karşın, Türkiye’nin Grivas’ın Ada’dan çıkarılması, Türk bölgelerine ekonomik ablukanın kaldırılması ve atakların engellenmesi istikametinde III. Makarios’a verdiği ültimatomla, Grivas vazifesinden istifa etti ve 12 bin Yunan askeri geri çekildi.
Türkiye’nin ültimatomla Kıbrıs Türklerinin 1967’den 1974’e kadar süren kısmen mezalimden kurtulmuş imajları, 1974 yılında EOKA terör örgütü önderlerinden Nikos Sampson’un III. Makarios’a karşı Rum Ulusal Muhafız Güçleri ile darbe yapmasıyla birlikte ortadan kalktı.
Türklere yönelik 1974’te gerçekleştirilen Alaminyo, Limasol, Muratağa-Sandallar ve Atlılar ile Taşkent ve Taşpınar katliamlarına EOKA militanlarının yanı sıra Rum güvenlik güçlerinin de katıldığı belirlendi.
Akdeniz’de bir trajediyi yol açan Rumların işlediği katliamlar, Kıbrıs Barış Harekatı ile son bulurken, 1958-1974 ortası Kıbrıs Türkleri için kan, gözyaşı, katliam, toplu mezar ve göç olarak tarihe geçti.
“Çizdiğimiz yol, Anavatan’ın dayanağıyla hâkim iki farklı devlet temelidir”
Kıbrıs Türk Direnç Teşkilatı (TMT) Mücahitler Derneği Lideri Celal Bayar, Kıbrıs Barış Harekatı öncesi Türkiye’nin dayanaklarıyla TMT olarak teşkilatlandıklarını belirterek, “1974’teki harekat ile özgür ve egemenliğimize kavuştuk.” dedi.
Kıbrıs Türkleri olarak EOKA’nın faaliyete geçtiği devirde bir ekip savunma kümeleri oluşturduklarını lisana getiren Bayar, TMT’nin üzerine düşen misyonu yerine getirdiğini, 1974’e kadar “kurtuluş direnişi” gösterildiğini söyledi.
Bayar, Kıbrıs Türkü’nün Ada’da hiçbir vakit azınlık olmayacağını vurgulayarak, “Çizdiğimiz yol, Anavatan’ın dayanağıyla hâkim iki farklı devlet temelidir.” sözünü kullandı.
Erenköy Direnişi ve Barış Harekatı Malul Gazisi ve eski Bakan Eşber Serakıncı, Kıbrıs Türkü’nün Yunan-Rum ataklarına maruz kaldığını, bu nedenle Türkiye’nin müdahale etmek istediğini lakin ABD’nin bunu engellediğini kaydetti.
Serakıncı, Kıbrıs’ta çarpışmalar alevlendikçe Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın tehlikeyi gördüğünü ve Türkiye’den yardım istediğini belirterek, “19 Temmuz gecesi, sancaktar üst kademeyi topladı ve ‘yarın sabah çıkarma olacak, Türkiye, çıkarma yapacak’ dediğinde ve biz bunu bölüklere duyurduğumuz vakit, o günü yaşamak lazım, o mücahitlerin nasıl sevindiğini anlatmam mümkün değil.” dedi.
Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ilişkin paraşüt birliğinin inişi sırasında yönlendirme yapmak üzere görevlendirildiğini söyleyen Serakıncı, TSK’ya ilişkin paraşütçülerin adaya indirme yapmasına ait anılarını anlatarak şunları kaydetti:
“Askerler uçaklardan atlamaya başladılar ve dedim bu iş bitti. Gökyüzü, lale tarlası üzere paraşütlerle doldu. O denli bir yere atladılar ki oradaki zirve Rumların elindeydi, orada ağır makinaları vardı. Bu adamlar, onların gözlerinin önünde atladılar.”
Cumhurbaşkanlığı eski danışmanı Sabahattin İsmail ise Kıbrıs Türkü’nün harekat öncesi yaptığı gayretlere değinerek, Ada’da Türklerin yaptığı basın-yayın çalışmalarına ve çıkarılan gazetelere değindi.
Atatürk’ün, Kıbrıs Türkü gençlerinin Türkiye’de istedikleri üniversiteye gidebileceği istikametinde yetkililere talimat verildiğini kaydeden İsmail, “Atatürk’ün buyruğuyla Kıbrıs’ta Türklük şuuru canlansın, ulusal şuur yükselsin diye Hamidiye Okul Gemisi, Kıbrıs’ı ziyaret ediyor 1937’de. Geminin mürettebatı ve okul öğrencileri adaya çıkıyor büyük coşkuyla, binlerce kişi tarafından karşılanıyorlar, halk sokaklara dökülüyor.” dedi.
İsmail, Türkiye’nin en kıymetli öğretmenlerini Kıbrıs okullarına yolladığını söyledi.
EOKA’nın kuruluşundan sonra TMT’nin kurulmasında milliyetçi Türk gençlerinin tesirli olduğunu belirten İsmail, KKTC ulusal gayretinin silahlı direniş formunda Türk subaylarının idaresinde yükseldiğini tabir etti.